Kamienica ul. Mokotowska 65, Warszawa

Kamienica Eliasza Elbingera. Już w drugiej połowie XVIII w. stała tu niewielka piętrowa kamieniczka, wzniesiona najprawdopodobniej przed 1780 r. W swej piętrowej niezmienionej formie istniała dość długo, bowiem kolejny raz jest wzmiankowana w 1819 r. i opisana tak samo jak ponad 50 lat wcześniej. W roku 1846 posesję nabył Jan Bogdach i nadbudował dom o drugie piętro. Prawdziwie rewolucyjne zmiany nadeszły po 1893 r., kiedy całość przeszła na własność Eliasza Elbingera. Kupił on plac z dwupiętrowym domem frontowym i dwiema dość długimi oficynami przy północnej i południowej granicy parceli. Zaczął klasycznie – od zabudowywania posesji od tyłu. Gdy powstały domy w głębi posesji, te o gorszym standardzie, to nie przeszkadzała tak bardzo budowa późniejsza, bliżej ulicy. Poza tym to, co zostało wykończone i oddane do użytku, nie miało już z dalszymi pracami budowlanymi wiele wspólnego. Gdyby jednak zastosowano odwrotną kolejność, to najbogatsi lokatorzy z frontowego domu musieliby znosić uciążliwości budowy prowadzonej wewnątrz podwórza, a i nowy dom frontowy byłby narażony na zniszczenia przy wznoszeniu podwórzowych oficyn. Tak więc jeśli tylko była taka możliwość, powszechnie starano się każdy plac zabudowywać od partii położonej najdalej od ulicy. Tak było i tym razem. W głębi działki powstała oficyna poprzeczna, do której dotykały dwie północne i dwie południowe oficyny podłużne, tworzące obiekt na rzucie położonej litery „H”. Inwestycja ta miała miejsce w latach 1896-1897. Zaraz po jej ukończeniu rozpoczęto budowę kolejnej oficyny poprzecznej i przylegających do niej od wschodu dwóch oficyn podłużnych (północnej i południowej), doklejając tym samym do litery „H” literę „C”, bo taki miał z grubsza obrys nowego etapu inwestycji. Po jego ukończeniu przystąpiono do prac przy realizacji domu frontowego. Wzniesiona kamienica była domem czteropiętrowym, o dziewięcioosiowej elewacji frontowej i neobarokowym bogatym wystroju. Rozplanowano ją na lustrzanym odbiciu litery „C” w związku z czym znakomicie domykała pierwsze podwórze. Powstała w 1904 r., o czym przez długie lata informował napis na północnej ścianie szczytowej – obecnie zakryty przez powojenny blok mieszkalny. Kamienica nie doznała większych uszkodzeń w czasie wojny. Zniszczeniu uległy dwie najgłębiej położone oficyny podłużne i druga (starsza) oficyna poprzeczna. Można to wyremontować oficyny, ale ostatecznie zadecydowano o rozbiórce. Tym samym cały kompleks został skrócony od zachodu, o jedno półotwarte podwórze. Na początku lat 60. XX w. skuto wystrój ze wszystkich elewacji, wraz z tynkiem, do gołej cegły. Taki stan rzeczy utrwalił się przez następnych kilkadziesiąt lat. Dopiero w 2013 r. wyremontowano dom frontowy wraz z należącymi do niego oficynami, przywracając jednocześnie pierwotny wygląd elewacji frontowej. Nadmieńmy, iż rekonstrukcja owego wyglądu była przygotowana już na początku lat 90. XX (!). Oprócz domu frontowego pozostałe elementy zespołu pozostają zaniedbane.