Detal architektoniczny to najbardziej nietrwały i ulotny element tkanki obiektu – narażony na zniszczenie, często tracony lub nieodpowiednio przekształcany np. podczas remontu zabytku. Fundacja Hereditas od 2016 r. prowadzi pionierskie w skali Warszawy intensywne działania w zakresie rozpoznania zasobu, inwentaryzacji i dokumentacji detalu architektonicznego warszawskiej architektury.
Inwentaryzację prowadzimy przy udziale przeszkolonych dorosłych wolontariuszy, rekrutujących się spośród społeczności lokalnych, głównie z warszawskiej Pragi, pracujących pod nadzorem koordynatorów – specjalistów: historyków sztuki, architektów, konserwatorów zabytków. Wokół Hereditas uformowała się już stała grupa wolontariacka – osób zaangażowanych w inwentaryzację detali, do których wciąż dołączają/zgłaszają się nowe osoby.
Pozyskana w terenie dokumentacja (fotograficzna i opisowa) trafia do internetowych baz danych prowadzonych przez Fundację Hereditas:
– Lapidarium Detali Architektonicznych: fundacja-hereditas.pl/lapidarium, w którym obecnie znajduje się blisko 2500 zdjęć z 72 obiektów z terenu Pragi i Śródmieścia Południowego;
– bazy zabytek.co/detal, w której znajduje się dokumentacja detali architektonicznych blisko 100 obiektów z Pragi-Północ, Pragi-Południe i Śródmieścia Południowego.
Z ww. baz danych korzystają konserwatorzy, architekci, historycy sztuki, inwestorzy, osoby prowadzące rewitalizacje zabytkowych obiektów, a także miłośnicy dziedzictwa Warszawy.
W 2021 r. rozpoczęliśmy dokumentację detali z innych ważnych miast województwa mazowieckiego, w tym Płocka, Pułtuska i Ciechanowa, należących do najstarszych miast na Mazowszu, z zachowanym znaczącym zasobem dziedzictwa architektonicznego, oraz Mławy – miasta, w którym przetrwały m.in. interesujące przykłady kamienic secesyjnych. W kolejnych latach planujemy objąć działaniami projektowymi kolejne miasta Mazowsza.
Od 2021 r. cała dokumentacja fotograficzna i opisowa Warszawy oraz innych miast Mazowsza jest umieszczana w jednej zbiorczej bazie detali architektonicznych. Umieściliśmy w niej także detale znajdujące się w naszych starszych bazach: zabytek.co/detal i fundacja-hereditas.pl/lapidarium, a także z bazy fundacja-arte/detal, prowadzonej przez współpracującą z nami Fundację Arte. Dotychczasowe prace przy inwentaryzacji detali i tworzeniu baz realizowaliśmy przy udziale dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowego Centrum Kultury, Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Miasta Stołecznego Warszawy oraz Urzędów Dzielnic Praga-Północ i Praga-Południe. Zbiorcza baza danych powstała przy udziale środków Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Fundacja Hereditas prowadzi działania w zakresie rozpoznania zasobu, inwentaryzacji i dokumentacji detalu architektonicznego warszawskiej architektury od 2016 r. Prace te realizowaliśmy w ramach kilku projektów, finansowanych przy udziale dotacji kilku różnych podmiotów. Dlatego też każdy umieszczony w zbiorczej bazie detal ma określone źródło projektowe, informujące o tym, w ramach którego z naszych projektów został zinwentaryzowany i kto realizację danego projektu współfinansował.
Źródła materiałów:
zabytek.co – materiały pochodzą z bazy detali architektonicznych zrealizowanej i uzupełnianej przez Fundację Hereditas przy udziale wolontariuszy w ramach projektu „Akademia Opiekunów Dziedzictwa” (I i II edycja) dofinansowanego w ramach programów Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wolontariat dla Dziedzictwa oraz Wspólnie dla Dziedzictwa, a także podczas projektu „Dziedzictwo kulturowe Pragi-Południe. Chronimy, dokumentujemy, pamiętamy!” dofinansowanego przez Miasto Stołeczne Warszawa Dzielnicę Praga-Południe.
arte – materiały pochodzą z bazy detali architektonicznych zrealizowanej i uzupełnianej przez Fundację Arte z udziałem wolontariuszy w ramach projektu „Describere. Hereditas! Dokumentacja detalu architektonicznego Warszawy” dofinansowanego przez Miasto Stołeczne Warszawa.
lapidarium detalu – materiały pochodzą z Lapidarium Detali Architektonicznych fundacja-hereditas.pl/lapidarium zrealizowanego i uzupełnianego przez Fundację Hereditas z udziałem wolontariuszy w ramach projektu „Studeo et Conservo” dofinansowanego przez Miasto Stołeczne Warszawa oraz ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
Targowa – materiały włączone do bazy w ramach projektu „Ulica Targowa – społeczna dokumentacja zabytków”, realizowanego w 2021 r. z udziałem wolontariuszy, dofinansowanego przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
Res in Ornamento – materiały włączone do bazy w ramach projektu „Res in Ornamento. Dokumentacja detali architektonicznych zabytków województwa mazowieckiego”, realizowanego w 2021 r. z udziałem wolontariuszy, dofinansowanego przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Res in Ornamento II – materiały włączone do bazy w ramach projektu „Res in Ornamento. Dokumentacja detali architektonicznych zabytków województwa mazowieckiego II edycja (kontynuacja projektu z 2021 r.)”, realizowanego w 2022 r. z udziałem wolontariuszy, dofinansowanego przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Studeo et Conservo – materiały włączone do bazy w ramach projektu „Studeo et Conservo 2021 (XV edycja)” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
AOD III – materiały włączone do bazy w ramach projektu „Akademia Opiekunów Dziedzictwa III”, realizowanego w 2022 r. z udziałem wolontariuszy, dofinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Dziedzictwa – w ramach programu „Wolontariat dla dziedzictwa”.
Strona powstała przy udziale dofinansowania ze środków:
Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego (materiały włączone do bazy w ramach projektu „Studeo et Conservo 2021 / XV edycja)”
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury (materiały włączone do bazy w ramach projektu „Studeo et Conservo 2019 / XII edycja)”
Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (materiały włączone do bazy w ramach projektów „Res in Ornamento. Dokumentacja detali architektonicznych zabytków województwa mazowieckiego” oraz „Ulica Targowa – społeczna dokumentacja zabytków”
Miasta Stołecznego Warszawy (materiały włączone do bazy w ramach projektu „Studeo et Conservo 2020 / XIII edycja” oraz projektu Fundacji Arte „Describere. Hereditas! Dokumentacja detalu architektonicznego Warszawy”)
Narodowego Instytutu Dziedzictwa – w ramach programów Wolontariat dla Dziedzictwa oraz Wspólnie dla Dziedzictwa (materiały włączone do bazy w ramach projektu Akademia Opiekunów Dziedzictwa I, II, III)
Miasta Stołecznego Warszawy Dzielnicy Praga-Południe (materiały włączone do bazy w ramach projektu „Dziedzictwo kulturowe Pragi-Południe. Chronimy, dokumentujemy, pamiętamy!”)
