Dawny dom n-er 16.Widok ogólny. Fot. Aleksandra Bąkowska. 2023 r., źródło: AOD IV.
Obecnie pod połączonym adresem ul. Mostowa 16/18 występują dwa niezależne przedwojenne budynki: nr 16 i nr 18, scalone po wojnie w jeden obiekt. Od ulicy znajdują się dwie elewacje frontowe, jednak za nimi znajduje się jeden budynek, powstały na bazie ocalałych murów domu pod numerem 16 i całkowicie nowych – spod numeru 18.
ul. Mostowa 16
Kamienica położona przy starym trakcie wiodącym do dawnej przeprawy mostowej przez Wisłę (stąd nazwa). Obecnie jedna ze spacerowych uliczek Nowego Miasta. Już w XVII w. był w tym miejscu wzmiankowany okazały dwór drewniany (w 1620 r. należący do niejakiego Wojsławskiego). Obiekt wielokrotnie zmieniał właścicieli, aż trafił w ręce dominikanów skupujących pobliskie grunty, które graniczyły z ich posiadłościami (klasztorem i kościołem od ul. Freta). Budynek, bardzo okazały jak na owe czasy, dwupiętrowy i dziewięcioosiowy, powstał właśnie z inicjatywy tych zakonników, pomiędzy 1770 a 1784 r., o klasycystycznym wystroju, jako dom dochodowy, mający przynosić zakonowi profity. To jedna z pierwszych warszawskich czynszówek wzniesiona z takim przeznaczeniem – pod wynajem. Od miana inwestorów wzięła się jedna z nazw, jaka przylgnęła do obiektu: Kamienica Dominikańska. Obiekt ten określano też mianem: Domu pod Okiem Opatrzności, a to za sprawą motywu oka opatrzności na tympanonie ponad pseudoryzalitem środkowym. W tym samym pseudoryzalicie, pod oknem pierwszego piętra, umieszczono tarczę z herbem Odrowąż, związanym zapewne z którymś z kolejnych właścicieli budynku. Po powstaniu styczniowym zakon skasowano, a nieruchomość przeszła na rzecz państwa, od którego w 1870 r. dom odkupił Jan Wróblewski. W rękach rodziny tej kamienica pozostała aż do 1930 r. W 1928 r. całość wyremontowano zgodnie z zaleceniami ówczesnego urzędu konserwatorskiego. Był to jeden z pierwszych domów w okolicy potraktowany w taki właśnie sposób – jako zabytek. Niestety, w wyniku działań zbrojnych powstania warszawskiego kamienica uległa poważnym uszkodzeniom, jednak nie została przez Niemców zrównana z ziemią jak wiele domów w najbliższej okolicy. Dzięki temu przy odbudowie można było wykorzystać znaczne partie oryginalnych murów. Rekonstrukcji dokonano w latach 1952-1954, pod kierunkiem i wg proj. arch. arch. Marii Dębskiej i Krystyny Jakimowicz. Na uwagę, oprócz wiernej rekonstrukcji elewacji frontowej, zasługuje użycie w korytarzach do wyłożenia podłogi zwykłych desek, co optycznie ociepla wnętrze. Obecnie we wschodniej części budynku znajduje się deformująca nieco obiekt facjata, dodana najprawdopodobniej już po odbudowie, jednak przed 1990 r.
ul. Mostowa 18
Pierwotnie w miejscu tym wytyczono dwie niezależne parcele, na których zabudowa rozwijała się podobnie, ale w różnym tempie, ponieważ były to osobne własności. Jako pierwsza zabudowę murowaną uzyskała parcela wschodnia (hip. 227) – już ok. 1655 r. Na sąsiedniej parceli (hip. 228) zabudowa murowana pojawiła się z górą 100 lat później – nieco przed 1770 r. Każda z posesji przez lata wielokrotnie zmieniała właścicieli, aż w 1860 r. obie działki kupił Jan Leszczyński. Niezależne dotychczas budynki zostały wówczas przebudowane, ujednolicono ich elewację frontową i scalono w jeden dom. Ok. 1900 r. całość podwyższono o dwa piętra. W wyniku działań zbrojnych powstania warszawskiego kamienica uległa zniszczeniu. Pozostałe nikłe szczątki parteru i I piętra w partii przyulicznej zapewne rozebrano wraz z rozpoczęciem prac rekonstrukcyjnych, w wyniku których powstała zupełnie nowa jakość – odtworzono dwa piętra z przedwojennej kamienicy i scalono z sąsiednią kamienicą, po numerem 16, powtarzając tym samym działanie z XIX w. i po raz kolejny powiększając posesję. Od strony ulicy zachowano odrębność, jeśli chodzi o elewację frontową, którą dość wiernie zrekonstruowano. Powojenna budowla powstała wg proj. arch. arch. Marii Dębskiej i Krystyny Jakimowicz w latach 1952-1954.
Dawny dom nr 16. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz, 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom nr 16. Widok ogólny – wschodnia partia budynku. Fot. Piotr Prusakiewicz, 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom nr 16. Pseudoryzalit środkowy. I i II piętro. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz, 2023 r., źródło: AOD IV.Oko opatrzności w tympanonie nad pseudoryzalitem środkowym. Fot. Aleksandra Koszewska, 2023 r., źródło: AOD IV.Oko opatrzności w tympanonie nad pseudoryzalitem środkowym. Fot. Aleksandra Koszewska, 2023 r., źródło: AOD IV.Fasada. Okno I piętra w czwartej osi. Fot. Aleksandra Koszewska, 2023 r., źródło: AOD IV.Okno I piętra w pseudoryzalicie środkowym. Fot. Aleksandra Koszewska, 2023 r., źródło: AOD IV.Okno I piętra w pseudoryzalicie środkowym. Herb Odrowąż. Fot. Aleksandra Koszewska, 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom nr 16. Elewacja frontowa – okna I i II piętra. Fot. Piotr Prusakiewicz, 2023 r., źródło: AOD IV.Elewacja frontowa – uchwyt na flagę. Fot. Piotr Prusakiewicz, 2023 r., źródło: AOD IV.Wlot przejazdu bramnego. Widok od ulicy. Fot. Wioletta Pawlikowska, 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom nr 16. Krata bramy. Fot. Piotr Prusakiewicz, 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 16. Gałka przy bramie przedniej – południowej. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 16. Gałka przy bramie przedniej – południowej. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 16. Przejazd bramny. Widok ku ulicy – na południe. Fot. Magdalena Zaremba. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 16. Przejazd bramny. Widok od ulicy – na północ. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 16. Przejazd bramny. Drzwi. Fot. Widok ogólny. Fot. Magdalena Zaremba. 2023 r., źródło: AOD IV.Drzwi na parterze. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 16. Sklepienie krzyżowe – parter. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 16. Przejazd bramny. Sklepienie. Fot. Aleksandra Bąkowska. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 16. Brama tylna – północna. Widok na południe. Fot. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 16. Gałki przy bramie tylnej – północnej. Fot. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 16. Elewacja tylna (północna). Partia wschodnia. Fot. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Klatka schodowa. Parter. Początek schodów/balustrady. Fot. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Klatka schodowa. Widok na parter. Fot. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Klatka schodowa. Lampa. Fot. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Klatka schodowa. Półpiętro. Fot. Wioletta Pawlikowska. 2023 r., źródło: AOD IV.Klatka schodowa. Fot. Aleksandra Bąkowska. 2023 r., źródło: AOD IV.Tralki balustrady. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Klatka schodowa. Spocznik II-gi. Fot. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Klatka schodowa. Zakręt na schodach zabiegowych. Fot. Wioletta Pawlikowska. 2023 r., źródło: AOD IV.Klatka schodowa. Zakręt na schodach zabiegowych. Fot. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Klatka schodowa. Widok na II-gie piętro. Fot. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Klatka schodowa. Widok na II-gie piętro. Fot. Aleksandra Koszewska. 2023 r., źródło: AOD IV.Numerek do mieszkania. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Drzwi do lokalu mieszkalnego. Piętro II-gie. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Klatka schodowa. Pięto I-sze. Dwa rodzaje podłóg: deski i lastriko. Fot. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Przejście do klatki schodowej – hol. Piętro II-gie. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Korytarz i drzwi do lokalu mieszkalnego. Piętro I-sze. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Przejście do klatki schodowej – hol. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Klatka schodowa. Piętro I-sze. Zamkniecie okna. Fot. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny n-er 18. Elewacja frontowa (południowa). Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny n-er 18. Fasada. Okna II-go piętra. Fot. Aleksandra Koszewska. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny n-er 18. Fasada. Fryz nad oknami II-go piętra. Fot. Aleksandra Koszewska. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny n-er 18. Elewacja frontowa (południowa). I-sze piętro. Rozety na płycinach podokiennych. Drzwi do budynku. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny n-er 18. Okno I-go piętra. Fot. Aleksandra Koszewska. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny n-er 18. Elewacja frontowa (południowa). I-sze piętro. Rozeta. Drzwi do budynku. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 18. Elewacja tylna (północna). Fot. Widok ogólny. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Elewacja tylna (północna). Drzwi do budynku. Fot. Piotr Prusakiewicz. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 16. Elewacja północna, partia wschodnia. Fot. Magdalena Zaremba. 2023 r., źródło: AOD IV.Dawny dom n-er 16. Elewacja północna. Okna I-go i II-go piętra. Fot. Magdalena Zaremba. 2023 r., źródło: AOD IV.Elewacja tylna. Latarenka. Fot. Aleksandra Koszewska. 2023 r., źródło: AOD IV.