Kamienica ul. Narutowicza 24b, Żyrardów

Jeden z wielu domów robotniczych na terenie żyrardowskiego tzw. Nowego Światu. Nazwa ulicy – potem stosowana też do całego terenu nowej dzielnicy – była jak najbardziej adekwatna, użyta i zastosowana w podobnym kontekście jak w Warszawie, z tym że w Żyrardowie w przeciwieństwie do stolicy nie było mowy o samoistnym tworzeniu się nowej dzielnicy. Zastosowano konkretny plan dla całej nowo realizowanej osady. Zachowane są tu budynki różnego typu, dla różnych grup pracowników: od robotników, poprzez majstrów, dyrektorów średniego szczebla itd. Standard wzrastał wraz z pozycją zawodową zamieszkującego dom. Poszczególne grupy pracowników osiedlano w innych kwartałach nowej osady. Mimo iż domy dla najbiedniejszych nie miały bieżącej wody, kanalizacji, a ogrzewanie było węglowe, to i tak na tle pozostałej zabudowy Żyrardowa – zazwyczaj drewnianej i bardzo lichej – przedstawiały się porządnie. Były luźno ustawione, miały przydomowe ogródki. O porządek często dbali sami mieszkańcy. Budynki są do pewnego stopnia powtarzalne. Zarówno poszczególne detale, kształtki ceglane, jak i całe moduły powielano w różnych konfiguracjach i układach. Stąd podobnie dekorowane domy 2- i 3-klatkowe, parterowe i dwupiętrowe. Dom tu prezentowany zapewne przeznaczony był dla majstrów. Obiekty całej osady są stosunkowo wysokie, dwupiętrowe, z szeroką drewnianą klatką schodową, o schodach dwutraktowych. Niski i wysoki parter wykładano nietypowymi, większymi od przeciętnych płytkami z czerwonego lastrico. Pierwotnie domy mieściły do czterech wygodnych mieszkań na każdym piętrze. W wyniku powojennych dogęszczeń mieszkania te zazwyczaj dzielono na mniejsze. Obecnie, po ostatecznym zaprzestaniu w Żyrardowie w 2012 r. produkcji związanej z lnem, budynki zamieszkują już nie pracownicy zakładów, lecz częściej ich spadkobiercy lub osoby spoza branży. W prezentowanym tu obiekcie zasługuje na uwagę dobrze zachowana dekoracyjna stolarka okienna od strony ul. Narutowicza, dekoracyjne słupki balustrad zwieńczone drewnianymi kulami (są obecne także w innych domach tego osiedla), elementy okuć okien (podobnie w prezentowanym w oddzielnej zakładce domu nr 26b).

::: Włączono do bazy w ramach projektu: ,,FOCUS na detal – społeczna dokumentacja detalu architektonicznego zabytków Warszawy i innych miast Mazowsza”, realizowanego w ramach wsparcia ze środków planu rozwojowego (Krajowego Planu Odbudowy / KPO).