Kamienica ul. Kopernika 13, Warszawa

Obecna ulica Kopernika przez wiele dziesięcioleci funkcjonowała jako dwa niemalże oddzielne, acz sąsiadujące ze sobą byty. Północny jej odcinek powstał jeszcze w początkach XVII w. i był częścią gościńca łączącego obecne Krakowskie Przedmieście z Solcem. Swój nieregularny przebieg zachował ten odcinek w znacznej mierze po dziś dzień. Nazywany był Aleksandrią – od jurydyki, na której terenie się znajdował. Odcinek południowy, zwany pierwotnie ulicą Wróblą, wytyczono ok. 1770 r. jako prostą, ślepą od południa uliczkę, umożliwiającą dojazd do nowych, zapewne wtedy utworzonych parceli. Oba odcinki rozwijały się w swoim tempie, choć niebagatelny wpływ miało na nie sąsiedztwo bazarów: na Sewerynowie i na Zrazowskiem. Ważnym wydarzeniem w dziejach ulicy (Wróblej) było jej przedłużenie do Foksalu, poszerzenie w 1902 r., a w końcu definitywne połączenie z Aleksandrią w 1907 r., co – dla podkreślenia tego faktu – przypieczętowano wspólną nazwą. Odtąd oba odcinki funkcjonują jako ulica Mikołaja Kopernika. Wybranie na patrona skądinąd bocznej uliczki tak nobliwego patrona było zapewne podyktowane z jednej strony względami patriotycznymi, z drugiej chodziło być może o podniesienie prestiżu tego miejsca poprzez niebagatelny adres. Poczynania te zbiegły się w czasie ze wzmożonym ruchem budowlanym w całej okolicy. Budynek tu opisywany (ul. Kopernika 13) wzniesiony został ok. 1910 r. W chwili wznoszenia kamienicy istniała już starsza oficyna podwórzowa, wybudowana najwcześniej na przełomie lat 80. i 90. XIX w. W czasie II wojny światowej kamienica nie doznała znaczących uszkodzeń, jednak do naszych czasów najlepiej zachowanymi jej elementami są elewacja frontowa (zniszczeniu uległ jedynie balkon) i przejazd bramny. Elewacja podwórzowa i wystrój klatki schodowej są całkowicie powojenne, co może świadczyć o planowej przebudowie obiektu z myślą o państwowych urzędach (?). Oficyna podwórzowa doznała większych uszkodzeń niż dom frontowy, w konsekwencji czego została rozebrana.

::: Włączono do bazy w ramach projektu „Akademia Opiekunów Dziedzictwa V”, realizowanego w 2024 r. z udziałem wolontariuszy, dofinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Dziedzictwa – w ramach programu „Wspólnie dla dziedzictwa”.