Kamienica ul. Kołłątaja 92, Otwock (willa Wedla – drewniak)

Drewniany parterowy dom wybudowany w zakolu dawnego brzegu Świdra, w miejscowości określanej wówczas mianem Brzegi. Nazwę tę wymyślił i rozpropagował twórca powstałej tu kolonii Michał Andriolli. W 1880 r. zakupił on 200-hektarowy folwark Anielin od Zygmunta Kutza, właściciela majątku Otwock Wielki. Nabyty obszar, porośnięty sosnowym lasem, ciągnął się wzdłuż Świdra. Początkowo Andriolli prawdopodobnie myślał tylko o zaszyciu się na łonie przyrody, z dala od miasta – szukał wyciszenia po traumatycznych przeżyciach: śmierci matki oraz w zbliżonym czasie półtorarocznej córeczki. Niebawem jednak zaczął tworzyć letnisko, dając tym samym początek trwającej potem przez ponad pół wieku modzie na osadnictwo wypoczynkowo-sanatoryjne wzdłuż wschodniego brzegu Wisły, od Warszawy po Karczew. Obiekty, jakie zaprojektował, uznaje się za łączące elementy architektury drewnianej Imperium Rosyjskiego z architekturą szwajcarskich uzdrowisk. Oryginalne formy przyjęły się, po czym w kolejnych latach stały się elementem rozpoznawczym całego mikroregionu, określane zwyczajowo jako „świdermajer”. Prezentowany tu obiekt pochodzi z 1887 r. i jest jednym z najstarszych tego typu domów na całej tzw. linii otwockiej. Wzniesiony został zapewne z przeznaczeniem na wynajem całoroczny, czemu sprzyjała bliskość stacji kolejowej. Z czasem Andriolli wyzbył się części obiektów, a po jego śmierci w 1893 r. wiele domów zaczęło swą własną historię. Tak było i w tym przypadku. W 1910 r. słynna rodzina cukierników – Wedlów – nabyła część dawnego folwarku Andriollego od Edmunda Sikorskiego. Od tego czasu w willi bywali Wedlowie, przyjmowano gości, bawiono się. Wszystko to skończyło się po II wojnie, wraz z zasiedleniem podzielonej na mniejsze mieszkania willi przez lokatorów z kwaterunku. Taki status – wielorodzinnego domu komunalnego – willa utrzymała do połowy lat -nastych XXI w., po czym została opuszczona i w ciągu mniej niż 10 lat popadła w ruinę. Na chwile obecną (grudzień 2024) wypada chyba myśleć wyłącznie o zabezpieczeniu oryginalnych detali, które można by włączyć w ewentualnie zrekonstruowany obiekt, bo z samej willi pozostały w większości już tylko ściany obwodowe z reliktami dachu.

::: Włączono do bazy w ramach projektu: ,,FOCUS na detal – społeczna dokumentacja detalu architektonicznego zabytków Warszawy i innych miast Mazowsza”, realizowanego w ramach wsparcia ze środków planu rozwojowego (Krajowego Planu Odbudowy / KPO).