Kamienica ul. Gdańska 16, Warszawa

Budynek wzniesiony na ówczesnych dalekich przedmieściach Warszawy, na niewielkim fragmencie dużej nieregularnej działki należącej w czasie wielkiej inkorporacji przedmieść (1916 r.) do Stanisława Kasprzaka. Dom powstał najpewniej ok. 1930 r. na niewielkim skrawku dawnej posesji. Był bardzo prosty w swej formie, co znakomicie wpisywało się w panujący wówczas funkcjonalizm. Wydaje się jednak, że prostota formy wynikała bardziej z utylitarnego i zarazem ekonomicznego podejścia do formy i standardu wznoszonego obiektu, niż była podyktowana panującymi wówczas trendami architektonicznymi. Obiekt nie należał do żadnej z działających w okolicy spółdzielni. Był własnością prywatną Leokadii Pohl. Powstał przy ul. Gdańskiej – jednej z głównych arterii Marymontu, Rudy i Potoku. Górując swą, rzadko tu spotykaną, wysokością trzech kondygnacji nad okoliczną drewnianą zabudową, był zapowiedzią nadchodzących zmian. Wraz z sąsiednią, zbliżoną gabarytowo kamienicą stanął w pewnej odległości od ulicy, tworząc tym samym miejsce na niewielki przedogródek, zaaranżowany i używany do dziś. W czasie wojny budynek został poważnie uszkodzony. Spalony miał cały dach, nie istniała część stropów górnej kondygnacji. Stropy, być może drewniane, mogły ulec spaleniu po bombardowaniu. Obrazu zniszczenia dopełniał zburzony wschodni narożnik. Mimo tak poważnych uszkodzeń dom wyremontowano. Ulica Gdańska z chwilą wchłonięcia jej przez Trasę Toruńską (ob. al. Armii Krajowej) zyskała w tym miejscu status lokalnego, ślepego zaułka. Zmianie uległ też okoliczny układ przestrzenno-komunikacyjny, bowiem odcinek ul. Gdańskiej znajdujący się po południowej stronie trasy szybkiego ruchu, nie został zaślepiony jak jego północny odpowiednik. Po wygięciu go nieznacznie na wschód wpada on obecnie w nowo wytyczoną drogę (ul. Hłaski), przebiegającą na zapleczu omawianej tu kamienicy i w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Tak oto elewacja podwórzowa stała się elewacją oduliczną, wychodzącą na nową ulicę.

[Opracowanie powyższe powstało przy współudziale Mariusza Majewskiego.]

::: Włączono do bazy w ramach projektu „,Na szlaku dziedzictwa Bielan”, realizowanego w 2024 r., dofinansowanego ze środków Miasta Stołecznego Warszawy Dzielnicy Bielany.