Kamienica ul. Żelazna 74, Warszawa

Nowoczesny modernistyczny budynek, powstały pomiędzy rokiem 1936 a 39. Posesja, na której go wzniesiono zabudowywała się etapami. Na początku, po wydzieleniu się jej, pomiędzy rokiem 1869 a 71, z parceli narożnej (róg Żelaznej i Chłodnej), wzniesiono dom frontowy. Miał on jedynie trzy osie od ulicy i stał wzdłuż południowej granicy placu. Na jego przedłużeniu wzniesiono krótką, kilkuosiową i jednotraktową oficynę południową. Rozebrano ją w związku z budową nowych oficyn okalających podwórze z trzech stron. Miało to miejsce przed 1900 rokiem. Dom frontowy przetrwał znacznie dłużej. Jego kres nastąpił dopiero wraz z budową ocalałej do dziś kamienicy z końca lat 30. XX w. Dom ten był jednym z trzech budynków po tej stronie ulicy, patrząc od Leszna aż po Sienną, które nie uległy uszkodzeniu. Wraz z nowym domem frontowym przetrwał fragment XIX wiecznej, oficyny południowej. Zostawiono go po wojnie i tylko dzięki temu zachował się on do naszych czasów. Nowa kamienica frontowa otrzymała ubogą fasadę. Jedynym znaczącym elementem są tu balkony z rusztami na donice – po bokach dwa piony pojedynczych, a pośrodku pion podwójnych. Powierzchnię ściany pokrywa żłobkowanie imitujące podział płytowy. Gzyms koronujący ma postać przekręconych pod kątem pionowo ustawionych cegiełek. Podłogę przejazdu bramnego wyłożona żółtą cegłą klinkierową. Interesujące są też posadzki klatki schodowej utworzone z trzech kolorów tzw. „gorsecików”. Na obu klatkach widać uszkodzenia drugowojennymi odłamkami. Dodatkowo na klatce północnej widoczne są czerwone przebarwienia, powstałe zapewne z krwi pozostałej po walce z Niemcami.

::: Sfinansowano ze środków Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.